Słownik pojęć

A3 Raport – używany jest aby przedstawić definicję problemu, jego analizę, wykresy, plan działań usprawniających oraz inne informacje związane z analizowanym zagadnieniem na jednej kartce papieru w formacie A3. Format A3 jest standardową metodą na przedstawienie raportów kół jakości, zespołów rozwiązywania problemów, projektów kaizen i innych.

ADR - umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych.

Andon - urządzenie kontrolne umieszczone w hali produkcyjnej, które z pomocą sygnałów świetlnych lub dźwiękowych informuje o problemach. Element wyposażenia umożliwiający funkcjonowanie automatyzmu (Jidoka).

Asertywność - umiejętność otwartego i jednoznacznego wyrażania swoich potrzeb, uczuć i opinii.

Audyt przedszkoleniowy - analiza potrzeb i perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa, przeprowadzana przez ekspertów przed szkoleniem zamkniętym lub doradztwem w celu najlepszego dopasowania programu do wymagań firmy.

Autoprezentacja - sposób komunikacji z otoczeniem za pomocą słów, gestów i przekazu niewerbalnego, mający na celu ukształtowanie w innych pewnego, zamierzonego wyobrażenia o osobie komunikującej.

Badanie potrzeb szkoleniowych - określenie przez eksperta, na podstawie obserwacji oraz rozmów, obszarów wiedzy, jakie powinno się rozwinąć w danym dziale lub firmie, zgodnie z jej misją, celem oraz wartościami.

Balansowanie linii - proces wyrównywania ilości i wariantów produkcji w ramach dostępnego czasu pracy, poprzez unikanie chwiejności procesu i niedoboru zasobów. Balansowanie linii eliminuje wąskie gardła i przestoje, co prowadzi do szybszego przepływu. Balansowanie linii oznacza też wyrównywanie czasów cyklów linii produkcyjnej.

Burza mózgów - forma kreatywnego rozwiązywania problemów, polegająca na zbieraniu swobodnych pomysłów grupy, a następnie dyskusji nad nimi.

Cykl Deminga – schemat pokazujący zasadę ciągłego doskonalenia Kazein, stworzony przez Williama Edwarda Deminga, w skrócie okraślany jako PDCA: Zaplanuj - Wykonaj - Zbadaj – Zastosuj.

Czas cyklu – najniższy czas, który jest potrzebny na wykonanie jednej, powtarzalnej operacji.

Czas taktu - odgórnie wyznaczony czas na wyprodukowanie jednego elementu, który można liczyć na podstawie zapotrzebowania dziennego, miesięcznego lub rocznego. W standaryzacji pracy określa się także Rzeczywisty Czas Taktu. Uwzględnia bufory, wydajność procesu, przerwy andon, itp.

Deep Hide - metoda rekrutacji polegająca diagnozie cech i uzdolnień kandydata metodami intencji ukrytych (kandydat nie zna ich i nie rozpozna).

Deklaracja SAD - deklaracja celna wypełniana przy obrocie z państwami spoza Unii Europejskiej.

DMAIC - tworzenie procesu w oparciu o oczekiwania klientów w ramach Six Sigma. Define-Measure-Analyze-Improve-Control.

Drum Buffer Rope – aplikacja w Teorii Ograniczeń, składa się z trzech elementów: ograniczenia lub najsłabszego ogniwa, czasu produkcji lub bufora oraz momentu wyprodukowania. Celem takiego rozwiązania jest ochrona najsłabszego ogniwa, a co za tym idzie – całego systemu, w celu maksymalizacji ogólnej efektywności.

Efektywność szkoleń (Ewaluacja) - ocena skuteczności szkolenia, w odniesieniu do założonych kryteriów sukcesu.

FIFO – system organizacji zapasów, który zapewnia płynny przepływ przedmiotów oraz informacji. Kieruje się zasadą: pierwsze weszło pierwsze wyszło, czyli np. materiał, który pierwszy wszedł do magazynu, pierwszy z niego wyjdzie.

FMEA – (ang. Failure mode and effects analysis) w tłumaczeniu na język polski metoda ta często nazywana jest Analizą Przyczyn i Skutków Wad lub Analizą Przyczyn, Skutków i Krytyczności Wad. Jej zadaniem jest znalezienie przyczyny i skutków wad występujących w procesach lub produktach, które mogą wystąpić w fazie projektowania oraz w fazie wytwarzania. Analiza ta znajduje zastosowanie w miejscach, gdzie produkuje się wyroby o dużym stopniu złożoności, a w procesie wytwarzania znajduje się wiele służb.

Genbutsu – japońskie określenie oznaczające rzeczywiste materiały lub produkty. Wszystko co dodaje wartości, sprawia problemy oraz znajduje się w miejscu pracy – materiały, maszyny, części instalacyjne to Genbutsu.

Genjitsu – japońskie określenie, które dotyczy faktów oraz realnych zdarzeń, które miały miejsce podczas produkcji lub w biznesie.

Gniazdo produkcyjne – organizacja stanowisk produkcyjnych pracowników, maszyn, stanowisk roboczych w gniazdach, w celu lepszej organizacji pracy.

Gry symulacyjne - gry szkoleniowe, które mają na celu imitowanie wrażeń i sytuacji z życia codziennego (np. sytuacji stresowych).

Heijunka – system, którego celem jest uzyskanie spójnego przepływu produkcji, co osiągane, jest poprzez wyrównanie produkcji. Może oznaczać dwie powiązane rzeczy: wygładzanie poziomu (ilości) produkcji w ustalonych jednostkach czasu lub wyrównywanie typów wytwarzanych produktów.

Incoterms (International Commercial Terms) lub Międzynarodowe Reguły Handlu – zbiór międzynarodowych reguł, określających warunki sprzedaży, których stosowanie jest szeroko przyjęte na całym świecie.

Intrastat - system statystyk związanych z obrotem handlowym pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Dzięki Intrastat przekazywane są informacje przedsiębiorców o dokonanym przywozie lub wywozie towarów między krajami należącymi do Wspólnoty Europejskiej.

Jidoka – system lub wbudowane w maszynę urządzenie zapewniające wychwytywanie defektów zanim przedostaną się do kolejnego etapu produkcji. Celem jest nie dopuszczenie do przejścia defektu na kolejne stanowisko.

Jishuken - zapewnienie procesu ciągłego doskonalenia obszaru produkcyjnego oraz integracja „dostawców”.

Just In Time Jit – (ang. dokładnie na czas) metoda zarządzania produkcją polegająca na zarządzaniu zapasami w taki sposób aby zaspokajać konkretne potrzeby klient w odpowiednim czasie i odpowiedniej ilości. Pozwala sprawnie reagować na codzienne zmiany popytu.

Kanban – system sterowania produkcją, w którym na każdym etapie procesu klient otrzymuje potrzebne elementy dokładnie wtedy kiedy ich potrzebuje. Wykorzystywane są przy tym karty kanban – tabliczki, pojemniki zawierające informację sygnalizującą wcześniejszemy etapowi jaki element w jakich ilościach należy dostarczyć. System ten daje możliwość koordynowania zużycia i uzupełniania części, narzędzi dzięki czemu w znacznym stopniu zmniejszamy zapasy.

Kaikaku - oznacza transformację, ale też każde działanie przyczyniające się do zniwelowania mudy (straty). To gwałtowna zmiana na lepsze, radykalne usprawnienie albo reforma, najczęściej w obszarze procesów biznesowych, choć naturalnie, podobnie jak kaizen, można to odnieść do wszystkich innych sfer życia.

Kaizen – filozofia wywodząca się z kultury japońskiej „Kai- zmiana, zen – dobry”. To niskokosztowne, zdroworozsądkowe i twórcze podejście do zarządzania. Jest rodzajem filozofii zarządzania ściśle związanej z japońską kulturą i mentalnością. To niekończący się proces podnoszenia jakości firmy i produktu. Zgodnie z tą myślą wymóg spełniania określonego kryterium staje się tylko punktem wyjścia do podwyższenia tego kryterium. Gdy dany proces produkcyjny osiąga wydajność spełniającą narzucone zewnętrznie lub wewnętrznie normy – fakt ten nie powinien powstrzymywać przed dążeniem do dalszej poprawy wydajności. Kaizen stanowi sposób myślenia, w którym poszukiwanie wszelkiego rodzaju usprawnień i twórczych rozwiązań stanowi „rutynę” zarządzania. Kaizen wykształciło się na gruncie firm przemysłowych, fabryk i wielkich warsztatów z elementami manufaktury,  jednak obecnie stanowi ponadbranżowy styl zarządzania, który sprawdza się właściwie w każdym rodzaju przedsiębiorstw. Najbardziej spektakularne efekty kaizen nadal odnosi jednak głównie wśród firm przemysłowych.

Koła jakości – (ang. quality circles) - grupa pracowników różnych szczebli hierarchicznych, których celem jest analizowanie procesów produkcyjnych ze względu na kryterium jakości; także cały proces grupowania - tworzenia ww. kół jako metody podnoszenia jakości w organizacji. Są to kilkuosobowe zespoły pracowników – ochotników, przeprowadzające działania usprawniające. Koła pracują w trybie ciągłym.

Komunikacja interpersonalna - wymiana informacji w sposób werbalny lub niewerbalny.

Lean Manufacturing (ang. produkcja odchudzona) - jest to system zaządzania produkcją, którego celem jest eliminacja strat. Posługując się cytatem z książki The Machine That Changed The World” Jamesa P. Womack’a Lean można scharakteryzować ”Produkowaniem tylko tego, co jest potrzebne, tylko wtedy kiedy jest potrzeba, z użyciem minimalnych zasobów”.

Lean Office – usprawnienie procesów administracyjnych polegające na eliminacji marnotrawstwa, poprzez wykorzystanie metodologii 5S.

Lead Time  (ang. czas przejścia) – niezbędny czas aby wyprodukować produkt, począwszy od zamówienia klienta, kończąc na dostawie gotowego produktu do klienta. Jeżeli planowanie działa na co najmniej poziomie równym produkcji – czas realizacji jest taki sam jak czas przerobu. Kiedy popyt klienta przerasta możliwości systemu, dochodzi czas oczekiwania na ujęcie w planie rozpoczęcie produkcji. Wtedy czas realizacji jest dłuższy od czasu przerobu.

LIFO – metoda wyceny rozchodu zapasów, polegająca na księgowaniu rozchodu począwszy od ostatniej jednostki przyjętej do magazynu. Nazwa LIFO to skrót pochodzący od angielskiego określenia Last In, First Out – dosłownie: ostatnie weszło, pierwsze wyszło. Metoda ta może być wykorzystywana do wyceny materiałów, towarów oraz produktów.

Łańcuch dostaw - strategiczna koncepcja, która obejmuje zrozumienie i zarządzanie sekwencją czynności – od dostawcy do klienta – dodających wartość do dostarczanych produktów.

Mizusumashi – „Waterspider” – wielozadaniowy, dobrze wyszkolony pracownik który dostarcza surowce i komponenty do gniazd produkcyjnych, pomaga przy przezbrojeniach i udziela wszelkiej innej pomocy. Pracuje według ustalonej marszruty. Nazwa pochodzi od zwinnego, wirującego chrząszcza unoszącego się nad wodą i lądem.

Model KirkPatricka - model oceny szkoleń.

Motywacja - uzasadnienie działań lub decyzji.

MRP II - system MRP II (Manufacturing Resource Planning) to planowanie zasobów produkcyjnych, zawiera w sobie sterowanie zasobami i produktami przedsiębiorstwa oraz zarządzanie działalnością firmy także w aspekcie finansowym, uzupełnione o moduły planowania sprzedaży, zarządzania kadrami, stanowiskami roboczymi, gotówką itp. Umożliwiają planowanie działalności przedsiębiorstwa produkcyjnego i dystrybucyjnego (handlowego).

Muda - (jap. Marnotrawstwo) pojęcie to określa wszelkie działania, czynności oraz rzeczy, które nie wytwarzają wartości dodanej. Pomiędzy czynnościami przynoszącymi wartość istnieje zbyt wiele muda. To straty zajmują większość czasu w procesie produkcyjnym. Trzeba szukać takich rozwiązań, by eliminować wszelkie marnotrawstwo i skupić się na czynnościach dodających wartość.

Mura - (jap. Nierównomierność lub zakłócenie). Brak standaryzacji czyli działania nieregularne. Występuje gdy praca operatora maszyny, czy przepływ materiału zostają przerwane. Aby zapobiec temu zjawisku praca na przykład wszystkich operatorów musi być dostosowywana do tempa najwolniejszej osoby.

Muri – (jap. Przeciążenie). Nadmierne obciążenie pracowników, maszyn i procesów. Objawia się to zmęczeniem pracowników, niepokojącymi dźwiękami maszyny itp.

Nadprodukcja - produkowanie więcej lub wcześniej, niż zapotrzebowanie klienta lub następnego procesu.

Negocjacje - rozmowy dwóch lub więcej osób, prowadzące do osiągnięcia konkretnego celu.

Obserwacja Migawkowa - metoda statystyczna. Polega na zasadzie, mówiącej że im więcej prób wykonamy tym nasze wyniki będą wierniejsze rzeczywistości. Metoda ta może być stosowana zarówno w stosunku do ludzi, środków pracy jak i przedmiotów pracy, a więc pozwala mierzyć różne rodzaje zużycia czasu roboczego.

Oceny okresowe - rozliczenie pracownika z wykonywanych obowiązków, wskazanie kierunków rozwoju oraz motywacja do dalszego rozwoju co pewien okres czasu.

One Piece Flow – (ang. przepływ jednej sztuki) system polegający na przekazywaniu produktu na kolejne stanowisko dopiero w momencie kiedy zostanie złożony w cały element w tempie określanym przez potrzeby klienta. Istotą procesu jest eliminacja niepotrzebnych przestojów i opóźnień.

Outdoor - wydarzenie, szkolenie odbywające się na zewnątrz.

Poka-Yoke (ang. error proof) - system sposobów eliminowania defektów z powodu pomyłek. Metodologia opracowana przez Shigeo Shingo. Rozwiązania poka-yoke znajdują zastosowanie w procesach stabilnych i umożliwiają obniżenie częstości defektów do poziomu sześć sigma.

Polityka szkoleniowa - określa cele i sposób zarządzania oraz prowadzenia działań związanych ze szkoleniami w firmie.

Problem Solving - metodologia rozwiązywania problemów poprzez 3 etapy: Analizę (fakty), Diagnozę (ustalenie przyczyn), Terapię (znajdowanie rozwiązań). Etapy Problem Solving są jednocześnie pierwszą ćwiartką koła PDCA – a więc Plan/ Palnuj.

Pull system – system ciągniony. W systemie Pull, produkcja ciągniona jest od zamówienia klienta. Kupiony produkt to sygnał, że produkt wyszedł z magazynu i musi być zastąpiony przez nowy, wyprodukowany produkt. Pull system likwiduje czas oczekiwania, zapasy i nadprodukcję. Jest jedną z 3 podstaw JIT.

Push system – system pchający. Przeciwieństwo Pull. Produkt jest wpychany w proces na podstawie planu, niezależnie od tego, czy był zamówiony. Generuje to zapasy i nadprodukcję.

RFID - (ang. Radio-frequency identification) – system kontroli przepływu towarów w oparciu o zdalny, poprzez fale radiowe, odczyt i zapis danych (np. identyfikatora GUID) z wykorzystaniem specjalnych układów elektronicznych, przytwierdzonych do nadzorowanych przedmiotów.

Six Sigma - jest to metoda zarządzania jakością, której zadaniem jest osiągniecie jakości "sześć sigma". W statystyce sigma oznacza odchylenie standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji. Celem programu jest zmniejszenie średniej liczby defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu na milion okazji. W przeszłości uważano, iż jest to niemożliwe i już procesy o wartości 3 sigmy były akceptowane (67000 DPMO - czyli liczba wad na milion możliwości). Obecnie liderzy osiągają w wielu procesach wartość 6 sigm.

SMED - (Single Minute Exchange of Die) – szybkie przezbrojenie. Dosłownie: przezbrojenie w pojedynczych minutach. Czas przezbrojenia decyduje o elastyczności systemu produkcyjnego. Im krótszy, tym mniejsze straty w oczekiwaniu na przezbrojenie i ustawienie maszyn (maszyny), a więc tym mniejsze partie produktów można produkować opłacalnie. Etapy SMED to: 1) Obserwacja i dokumentacja przezbrojenia, 2) Oddzielenie przezbrojenia zewnętrznego i wewnętrznego, 3) Przekształcenie czynności wewnętrznych w zewnętrzne, 4) Doskonalenie.

SPC – Statystyczne sterowanie procesem (Statistical Process Control) to bieżąca, kontrola procesu, służąca do wykrywania jego ewentualnych rozregulowań i w konsekwencji poprawiająca jego jakość.

Studium przypadku (case study) - polega na zapoznaniu się z rzeczywistym lub umownym zdarzeniem, w wersji wstępnej, a następnie na pozyskaniu/zebraniu dodatkowych informacji o tym zagadnieniu. Kolejno całość sytuacji zostaje poddana analizie, z reguły uczestnicy proponują podjęcie określonych decyzji, działań lub wskazują rozwiązanie.

Supermarket - Sposób sterowania produkcją pomiędzy etapami o ciągłym przepływie produkcji. Klient (często jest to klient wewnętrzny czyli konkretne stanowisko pracy) pobiera z supermarketu to czego potrzebuje i wtedy kiedy potrzebuje. Dostawca (np. poprzednie stanowisko w procesie) uzupełnia to, co zostało pobrane. Patrz: Kanban, Pull system, VSM.

Szkolenia na stanowisku - przekazywanie wiedzy osobie szkolonej bezpośrednio w miejscu pracy.

Szkolenia otwarte - szkolenia przeznaczone dla szerokiego grona odbiorców; każda osoba może zgłosić się na dane szkolenie (czasem musi spełniać określone warunki np. wiekowe), informacja o szkoleniu i jego programie jest ogólnie dostępna.

Szkolenia zamknięte – in company, szkolenia dedykowane - szkolenia przeznaczone dla ścisłej grupy odbiorców, reprezentujących zazwyczaj jedną firmę lub instytucję. Służą one do kształcenia oraz podnoszenia kwalifikacji osób działających wewnątrz organizacji zamawiającej szkolenie. Szkolenia zamknięte mają bardzo często charakter szkoleń "szytych na miarę", a więc ściśle dostosowanych do potrzeb odbiorców.

TOC – teoria ograniczeń, której podstawowym założeniem jest fakt, że organizacje mogą być kontrolowane i mierzone przez trzy różne ośrodki, do których należą: wydajność, koszty operacyjne i zapasy. Oznacza, że procesy organizacji są podatne na zniszczenia, ponieważ najsłabsze osoby lub zasoby mogą spowodować jego uszkodzenie.

TPM – (ang. Total Productive Maintenance) System maksymalnie efektywnego utrzymania maszyn i urządzeń w całym czasie ich eksploatacji.

TPS - Toyota Production System -  System organizacji produkcji i logistyki, obejmujący szereg zasad i metod zarządzania przyjętych w firmie Toyota. Ma on na celu eliminację tzw. 3M: Muri – nadwyrężenie i trudności, Mura - nieregularność, Muda – marnotrawstwo.

TQM – (ang. Total Quality Management) Kompleksowe zarządzanie przez jakość. Zarządzanie organizacją, w którym każdy aspekt działalności jest realizowany z uwzględnieniem spojrzenia projakościowego. Uczestniczą w nim wszyscy pracownicy.

Trening - systematyczne wykonywanie ćwiczeń prowadzących do uzyskania większych umiejętności z danej dziedziny.

Umiejętności interpersonalne - umiejętność radzenia sobie w różnych sytuacjach społecznych.

„Wąskie gardło” – zjawisko występujące w skutek niedostosowania parametrów i czynników produkcji, do występujących i dostępnych zasobów. Prowadzi do powstania dysproporcji w procesie produkcji oraz do zwiększenia czasu trwania.

Wykres Ishikawy – wykres, zwany przyczynowo - skutkowym - tworzony jest na potrzeby usprawnienia funkcjonowania organizacji. Jego wygląd przypomina szkielet ryby.

Wykres Spaghetti – diagram sporządzany w celu wykrycia strat ponoszonych przez przedsiębiorstwo, które wynikają z niewłaściwego rozmieszczenia stanowski i komórek w zakładzie, co wydłuża przebieg ścieżki transportowej.

VSM – (mapowanie strumieni wartości) jest narzędziem pozwalającym na wizualizację przebiegu procesu wytwarzania i przepływu informacji dla wybranej rodziny produktów. Często prowadzi do wprowadzenia Pull System.

Yamazumi – równoważenie obciążeń, wykres obciążeń. Dzieli zadania indywidualnie na pracowników, reprezentując czas który one zajmują. Jeżeli jest na bieżąco aktualizowany, np. wraz z wdrażaniem kaizen paski reprezentujące każde zadanie są redukowane, tak aby czasy prezentowane na wykresie były jak najbardziej adekwatne do tego co dzieje się na linii produkcyjnej.

Słownik powstał na podstawie Słownika języka polskiego PWN, słownika Polskiej Izby Firm Szkoleniowych oraz Wikipedii.
 

Jeśli jakieś słowo ze szkolenia, w materiałach lub na stronie jest dla Państwa niejasne prosimy go o zgłoszenie e-mailem: [email protected]